مدیران و نحوه عملکرد آنان در هر نظام، نشانگر اراده حکومت در دستیابی به آرمان ها و اهداف وعده داده شده است، لذا تعیین شایستگی های مدیران اصلح و شایسته، همچنین انتخاب و توسعه مدیران براساس آن، یکی از مسایل اصلی حکومت های متعالی است. کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران که در مسیر رشد و توسعه گام برمی دارند، برای اداره خود، نیازمند مدیرانی اصلح و شایسته می باشند، بدین سبب و باتوجه به ضرورت تبیین شایستگی های مدیران باتوجه به شاخصه های بومی و فرهنگی و مبتنی بر جهان بینی اسلامی، این تحقیق شناخت شایستگی های موردنیاز مدیران اصلح برای اداره کردن سازمان ها و جوامع از دیدگاه قرآن کریم را به عنوان هدف اصلی دنبال نموده و با بهره گیری از روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم و تدبر سیاق محور، 104 زیرمولفه شایستگی مرتبط با مدیران اصلح را در 14 شایستگی اصلی و قابل دسته بندی در چهار طبقه کلی شامل: شایستگی های هدایتگری، شایستگی های معنوی، شایستگی های ذهنی و شایستگی های اجتماعی معرفی می نماید.

تدبّر، تفسیر و تأویل از مهم ترین راه های فهم قرآن است. بین این سه واژه -از نظر وظیفه ی مردم در برابر قرآن-رابطه ی عموم و خصوص و اخص برقرار است. عموم مردم از طریق تدبر، به گوهرهای موجود در قرآن دسترسی پیدا می کنند. مفسران با بهره گرفتن از ابزارهای تخصصی در سطحی بالاتر تدبر می کنند. تدبر در عرصه ی تأویل بخشی از قرآن کریم-حقیقت و باطن کلام الهی-در انحصار معصومان^ است. تدبر موضوعی شیوه ای نو در روش های فهم قرآن به شمار می رود. با بهره گیری از این فنّ می توان با مراجعه ی مستقیم به کتاب الهی، دیدگاه قرآن را درباره ی مسائل و موضوعات مختلف زندگی و معارف وحیانی استخراج کرد. در تحقیقات مفسّران، این مهارت همراه با تفسیر موضوعی-بدون ذکر عنوان تدبر موضوعی-و در خلال آن کاربرد داشته است. تدبر ترتیبی مقدمه و پیش نیاز تدبر موضوعی به شمار می رود.

در این مقاله شیوه مطالعات موضوعی قرآن که تفسیر موضوعی نامیده می شود، بررسی می شود و پیشینه آن در احادیث پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) و بحارالانوار علامه مجلسی ردیابی شده و سپس به سه قسم تقسیم شده است: اول، تفسیر موضوعی درون قرآنی (شیوه سنتی) و دوم، تفسیر موضوعی تطبیقی (بین شیعه و سنی و بین قرآن و کتب مقدس) و سوم، تفسیر موضوعی میان رشته ای که در دهه های اخیر بین قرآن و علوم روز در زمینه هایی چون سیاسی، اقتصادی و تربیتی مورد توجه قرار گرفته است.فرایند تفسیر موضوعی و آسیب های آن همچون تقطیع آیات و غفلت از قرائن، و تحمیل دیدگاه ها بر قرآن از دیگر موضوعات مورد بررسی در این مقاله است.

اهداف: در برخی از آیات قرآن کریم، پیرامون علم پزشکی و مسایل مربوط به آن اشاراتی شده است. هدف این پژوهش، استخراج و دسته­ بندی واژگان و اصطلاحات مربوط به "سلامت" و درون مایه­ های پزشکی قرآن کریم بود. اطلاعات و روش ها: در مطالعه مروری حاضر که به روش اسنادی انجام شد، ابتدا اصطلاحات طبی قرآن گردآوری و براساس ترتیب الفبایی واژگان عربی و میزان بسامد هر واژه در سوره­ ها منظم شد و سپس معانی این واژگان در فرهنگ­ نامه­ ها استخراج شد. یافته ها: بیش از 100 عنوان اصطلاح طبی با درون مایه­ پزشکی در قرآن کریم یافت شد که می­ توان آنها را به چهار دسته کلی اصطلاحات آناتومی (51 واژه)، بیماری ها (12 واژه)، اصطلاحات مربوط به شکل ­ گیری جنین (22 واژه) و غذا و دارو (28 واژه) طبقه­ بندی نمود. نتیجه گیری: توجه به بسامد، معنای لغوی و مفهوم کاربردی واژه­ های طبی گردآوری شده می­ تواند به فهم عمیق­ تر واژگان طبی مندرج در قرآن کریم کمک کند.

یکی از روش های تفسیر قرآن که در دهه های اخیر مورد توجه بیشتری نسبت به گذشته قرار گرفته است، تفسیر موضوعی است.در این روش تفسیری موضوع می تواند بر اساس یکی از موضوعات: درون قرآنی، فراطبیعی و یا مرتبط با زندگی فردی و اجتماعی بشر انتخاب گردد.تفاوت تفسیر موضوعی با تفسیر قرآن به قرآن در این است که مفسر در تفسیر قرآن به قرآن به دنبال تبیین و بازشناسی معنا و مفهوم واژه یا مدلول آیات است اما هدف تفسیر موضوعی دستیابی به پیام قرآن، بیان نکته ای از مفاد قرآن و یا استخراج نظریه و دیدگاه قرآن پیرامون موضوع موردنظر است. لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مقدمه: مراقبت یکی از مهم ترین مفاهیم رشته پرستاری است و تعریف آن وابستگی زیادی به پارادایم فکری جامعه اسلامی ایرانی ما دارد. بنابراین ضروری است تا این مفهوم جهت کاربرد در پرستاری با توجه به متون اسلامی تعریف شود. لذا این مطالعه با هدف تبیین مفهوم مراقبت بر اساس متون اسلام انجام شده است و تفاوت آن با تئوری های مراقبتی در پرستاری مقایسه شده است.روش: مفهوم مراقبت در متون اسلامی با روش تحقیق موضوعی قرآن و روایات استخراج شد. سپس با تئوری های واتسون و پارسه مقایسه گردید.یافته ها: مراقبت در اسلام در ابعاد مراقبت خدا از انسان مراقبت انسان از انسان- مراقبت انسان از خود و مراقبت محیط از انسان تعریف شده است. همه انسان ها وظیفه دارند از یکدیگر مراقبت نمایند و در این فرآیند مراقبت به تعالی می رسند از طرفی انسان وظیفه دارد بنا بر فطرت الهی برای بالفعل شدن قوای بالقوه فطری اش از خود نیز مراقبت کند و محیط بنابر دستور خداوند خدمتگزار انسان در این مسیر است همه این امور تحت سرپرستی و مراقبت الهی و بنابر اصل ربوبیت الهی انجام می گردد.نتیجه گیری: مراقبت اسلامی نوعی حالت درون زاد و در راستای بالفعل نمودن فطرت انسان است. در حالی که در نظریه های مراقبتی، مراقبت نوعی حالت برون زاد و نسبی دارد. یعنی آنچه سبب طراحی مداخلات مراقبتی می شود حرکت بر اساس تعاملات و تجربیات انسان با جهان است در حالی که در تعریف حاضر اگرچه توجه به تجربیات و تعاملات انسان و جهان معتبر دانسته شده است ولی آنچه تعیین کننده نهایی است حرکت بر بنای فطرت انسانی است و طراحی مداخلات پرستاری باید بر این اساس صورت گیرد. بنابراین در مراقبت اسلامی تمرکز مراقبت، بر حرکت و تعالی انسان به سوی خدا است. ولی در نظریه های مراقبتی، مراقبت و تعالی انسان بر اساس تجربیاتش با محیط و با محوریت انسان است.

اغلب مفسران و دانشمندان علوم قرآنی در وجه اعجاز قرآن کریم بحث کرده اند. برخی از ایشان بر جنبه های بلاغی و لفظی تاکید کرده اند و برخی دیگر بر جنبه های معنوی و محتوایی.اشکالاتی که در بحث اعجاز بلاغی وجود دارد، یکی این است که چرا لفظ اعجاز در قرآن کریم استعمال نشده است و آیا اطلاق این لفظ بر آیه و بینه رواست؟ دیگر آنکه چرا در قرآن کریم و احادیث ائمه طاهرین (ع) به وجه فصاحت و بلاغت اشاره ای نشده و بجای آن از اوصافی مانند هدایت و نور و آیه و بینه و برهان و حجت و سلطان استفاده شده است؟ جنبه های معنوی و محتوایی اعجاز قرآن کریم، نسبت به جنبه های بلاغی و لفظی، از اهمیت بیشتری برخوردار است و بعضی از علمای شیعه بر آن تاکید فراوان کرده اند.